چگونگی مبارزه شیمیایی با علفهای هرز مزارع برنج

علفهای هرز با رقابت جهت كسب آب، مواد غذایی و زمین، موجب كاهش عملكرد برنج گردیده و كاهش ارزش اقتصادی آن را در پی دارند. بنابراین در صورت عدم كنترل علفهای هرز، خسارت شدید به مزرعه برنج وارد می شود. براساس گزارش فائو، میزان خسارت آفات در زراعت برنج آسیا ۱۵%، بیماریها ۱۲% و علفهای هرز ۸.۱۱% اعلام شده است.

خسارت ناشی از حضور علف هرز در مزارع برنج:

• هدر رفتن آب ، مواد غذایی و سرمایه
• کاهش رشد رویشی کم شدن تعداد پنجه در بوته برنج
• کاهش کیفیت دانه های برنج و کاهش بازار پسندی
• کاهش عملکرد
• افزایش خسارت ناشی از آفات و بیماری ها

انواع علف هرز برنج:

علف های هرز در مزارع برنج به سه دسته تقسیم می شوند:

• علف های هرز کشیده برگ یا نازک برگ ( سوروف…)

• علف های هرز پهن برگ  (قاشق واش …)

• علف های هرز جگن ها ( اویار سلام…)

•  خسارت زاترین علف هرز در تمام مزارع برنج کشور علف هرز سوروف می باشد که همه مراحل زندگی برنج حضور دارد(خزانه برنج و مزارع اصلی برنج)

در خصوص اهمیت علفهای هرز در زراعت برنج اشاره به یك نكته كافی است و آن اینكه 99 درصد شالیكاران حداقل از یك علفكش و یك بار وجین دستی علاوه بر غرقاب و عملیات خاك ورزی برای مدیریت علفهای هرز برنج استفاده می كنند. در شـالیزارهای شـمال   امـروزه حـدود  30 گونـه بــه عنـوان علـفهـای هــرز شـالیزار شـناخته می شوند، كـه بسـته بـه شـرایط در هـر منطقـه بـین 15-10 گونـه مهم علف هرز برنج وجود دارد . آخـرین علـف هـرز شناسـایی شـده گونـهای سـوروف مهـاجم اسـت كـه بـه دلیـل تشـابه زیـاد بـه بـرنج، بـه نـام سـوروف بـرنج (Echinochloa oryzicola (Ard) Fisher ) نامیـده شده و به اشتباه به جای برنج از خزانه به زمین اصلی منتقل و نشاء می گردد.

برخی از علفهای هرز نظیر سوروف از طریق اندامهای هوایی با جذب نور و سایه اندازی بر روی برنج و كاهش فتوسنتز موجب نقصان عملكرد می گردند و برخی دیگر مانند روغن واش(گوشاب) و پیزرها از طریق اندامهای زیرزمینی و جذب بیشتر مواد غذایی و ممانعت از گسترش ریشه گیاه زراعی موجب خسارت می گردند كه وجین دستی قادر به كنترل مطلوب آنها نیست در حالیكه وجین قادر به كنترل مطلوب سوروف می باشد.

همچنین برخی از علفهای هرز اخیراً از حاشیه وارد مزارع شده (گل آردی – دونیش – توق) و برخی نیز مانند روغن واش از مردابها و كانالهای آب به مزارع وارد شده و جزء علفهای هرز زراعت برنج شده اند و تعدادی به مانند نی و لویی در مزارعی كه مدتها كشت نشده و بصورت آیش گذاشته شده اند، تكثیر می یابند. به آن دسته از علفهای هرزی كه هرساله مشكلات فراوانی ایجاد می كنند و كنترل آنها به سختی صورت می گیرد، علف هرز سمج نیز می گویند.

محققین، آب را مهمترین علفكش در زراعت برنج می دانند. آب به تنهایی قادر است به میزان ۶۰-۴۰ درصد از رشد علفهای هرز بكاهد. آب علاوه بر اثر مستقیم در كنترل علفهای هرز موجب حفظ و افزایش كارآیی علفكشها در كنترل علفهای هرز می گردد.

كنترل شیمیایی علف هرز برنج

مبارزه با علفهای هرز یكی از پر هزینه ترین عملیات زراعی در برنج است. یكی از آسانترین و مؤثرترین و كم هزینه ترین روشهای كنترل علفهای هرز، روش شیمیایی می باشد. مبارزه شیمیایی با علفهای هرز برنج مستلزم انتخاب علفكش مناسب با توجه به شرایط رویش برنج و علفهای هرز و همچنین نوع علفهای هرز می باشد.

عدم توجه به انتخاب علفكش مناسب موجب نرسیدن به نتیجه دلخواه در مبارزه با علفهای هرز می گردد. از آنجا كه اكثر علفكش های توصیه شده برای برنج به صورت نمك پاشی و مستقیماً در آب مصرف میشوند و نیازی به سمپاشی ندارند، لذا مصرف علفكشها در این محصول از اهمیت ویژهای برخوردار است. علفكشهای بن سولفورون متیل  و سینوسولفورون   هم به صورت خاك مصرف (نمک پاشی) و هم به صورت محلولپاشی در شالیزار استفاده می گردند. جهت توزیع یكنواخت علفكش در خاك بهتر است ابتدا محلول علفكش تهیه و سپس با قوطی های مخصوص دارای منفذ مصرف گردند

تاكنون ۲۰ فرمولاسیون علفكش برای زراعت برنج توصیه شده است. كه این علفكشها هم از لحاظ تعداد و هم از لحاظ تنوع در مكانیزم عمل، مناسب بوده و اگر برنامه تناوب در مصرف علفكشها در این زراعت اعمال گردد مشكلی از نظر تعداد و نوع علفكش وجود نخواهد داشت. البته اگر در خصوص ثبت علفكش های مخلوط در مزارع برنج اقدام گردد، به بهبود مدیریت شیمیایی این محصول كمك می گردد.

اصول كاربرد علف كشها: 

اكثر كشاورزان كاربرد علفكشها را در كشت مكانیزه برنج، قبل از نشاءكاری انجام داده و از نتیجه آن در كنترل علفهای هرز ابراز رضایت می نمایند، اما در نشاكاری دستی كاربرد علف كش ها عمدتا ۵ تا ۷ روز بعد از نشاكاری بر اساس دستورالعمل شركت های تولید كننده انجام می گیرد. در صورتیكه زمان آماده سازی زمین نشاءكاری (پادلینگ یا گل خرابی) با زمان نشاءكاری فاصله زیادی داشته باشد، توصیه می گردد نصف دز علفكش پس از پادلینگ زمین و نصف دیگر پس از انتقال نشاء به زمین اصلی و استقرار مناسب آنها، مصرف گردد. در این صورت بهتر است ۲۴ ساعت بعداز انجام عملیات پادلینگ و تثبیت خاك، علفكش مصرف تا كارآیی آن كاهش نیابد.

علفکش های مورد استفاده در مزارع برنج:

• تیوبنكارب
• گلایفوزیت
• مولینیت
• اگزادیازون
• پرتیلاكلر
• بنتازون
• پنوكسولام
• بیس پیریباك سدیم