کنترل تلفیقی بیماری شپشک آردآلود در باغات انگور

 دستورالعمل اجرایی مدیریت تلفیقی آفت شپشک آردآلود انگور

شپشک آردآلودانگور با نام علمی Planococcus ficus Signoret متعلق به خانواده Pseudococcidae از جمله آفاتی است که در اکثر مناطق کشت انگور در ایران انتشار دارد. از عوامل مهم تغییر جمعیت این آفت در نقاط مختلف کشور تغییرات شدید دما، رطوبت و بارندگی های پراکنده در فصل بهارو فعالیت دشمنان طبیعی میباشد دمای مناسب برای رشد و نمو این آفت بین ۲۳ تا ۲۷ درجه سلسیوس می باشد.

مناطق انتشار مهم شپشک آردآلودانگور

یکی از آفات انگور در مناطق مدیترانه ای آفریقای جنوبی، پاکستان و آرژانتین است. در بعضی از مناطق دنیا نظیر کالیفرنیا و اسپانیا، ناقل بیماری ویروسی پیچیدگی برگ انگور میباشد. در ایران نیز این آفت از تاکستانهای مناطق مختلف کشور گزارش شده است.

گیاهان میزبان

شپشک آردآلودانگور از بیش از ۱۵ خانواده گیاهی جمع آوری شده است و دامنه میزبانی وسیعی دارد.اماانگور میزبان اصلی آن است.

در بین ارقام مختلف انگور حساسیت به این آفت متفاوت میباشد. به عنوان مثال، این آفت فعالیت روی برخی از ارقام انگور از جمله رقم عسکری و ریش بابا را ترجیح میدهد. این آفت در باغ، شیبهای متمایل به سمت آفتابی شمالی را ترجیح میدهد. در مناطق گرم و معتدل در مقایسه با مناطق سرد، شرایط مناسب تری جهت ایجاد تراکم بالاتر و فعالیت بیشتر آفت فراهم است. در باغاتی که تراکم زیادی دارند، شرایط فعالیت آفت مناسب تر بوده و لذا شرایط برای طغیانی شدن آفت فراهم میباشد. بین این آفت و مورچه ها نوعی همزیستی وجود دارد به نحوی که مورچه از عسلک تولید شده توسط شپشک تغذیه کرده و همچنین به جابه جایی شپشک و محافظت در برابر دشمنان طبیعی کمک . کند. می

چون حشرات ماده این شپشک فاقد بال میباشند قادر به پرواز و جابه جایی به این طریق نبوده و عمدتاً از طریق قلمه ها و نهال های آلوده عبور و مرور کارگران در باغ ابزارهای باغبانی و عواملی مانند پرندگان و باد جابه جا می شوند.

نحوه خسارت

کلنی شپشک آردآلود انگور و استقرار در کنار جوانه انگور و وجود عسلک و جلب مورچه ها

این آفت حشره ای مکنده بوده و از شیره گیاهی در قسمتهای مختلف درخت شامل برگ، میوه، شاخه، تنه و حتی ریشه تغذیه می کند. استقرار پوره ها و ماده های بالغ شپشک در محل انشعاب شاخه ها، بندها، کنار جوانه ها، برگ، میوه، تنه و حتی ریشه درختان انگور میباشد خسارت آنها در اثر تغذیه پیوسته از شیره گیاه موجب بدشکلی، توقف رشد کوتولگی و زردی شاخ و برگ در محل تغذیه، ریزش زودهنگام برگها، خشکیدگی خوشه ها می شود. این آفت مقادیر زیادی عسلک ترشح میکند که باعث توسعه قارچ فوماژین و دوده (.Aspergillus spp و جلب مورچه ها میشود که سبب کاهش میزان فتوسنتز گیاه و تشدید میزان خسارت میشود. وجود عسلک و فضولات چسبنده آفت منجر به کاهش بازار پسندی و افت شدید قیمت این محصول در بازار شده، از طرفی هنگام تبدیل انگور به کشمش، مانع تبخیر آب حبه ها شده و به سیاه شدگی و پوسیدگی کشمش منجر میشود بر این اساس به علت کاهش کیفیت کشمش تولیدی، درصد زیادی از محصول باغداران از بین میرود و زیان سنگینی به باغداران وارد می آید.

شپشک آردآلودانگور فاقد دیاپوز اجباری است و دما عامل موثر محیطی روی سرعت رشد و نمو آنها می باشد. در زمستان هر روز که میانگین دما به ۱۵ درجه سلسیوس برسد مقداری از نیاز گرمایی برای رشد آن تامین میشود، بنابراین زمان ردیابی آفت با بررسی فرمهای زمستان گذران و آغاز تحرک آنها در زیر پوستک های ناحیه طوقه و ریشه درختان انگور در اواخر زمستان امکان پذیر است با پایش مستمر دیوارهای مجاور درختان و اندام هوایی آنها در فصل بهار و مشاهده مسیر تردد و تجمع مورچه ها، مشاهده عسلک سرشاخه ها و کنار جوانه ها با کمک ذره بین ،دستی زمان خروج از اماکن زمستان گذران مشخص و امکان پیش آگاهی روند افزایش جمعیت و تصمیم اعمال روشهای کنترل در فصل بهار و تابستان فراهم می شود.

حفظ گیاهان گلدار و زینتی در داخل و اطراف باغ به منظور تامین منابع غذایی، شهد و دانه گرده مورد نیاز دشمنان طبیعی و استقرار آنها توسط بهره برداران در تاکستانها از خسارت آفت می کاهد.

کنترل علفهای هرز به طور عمومی در باغات انگور از طریق غیرشیمیایی از جمله کاربرد ادوات کشاورزی در باغات ایستاده و استفاده حداکثری از دستگاههای علف زن در باغات سنتی انجام گیرد. به منظور قطع ارتباط مسیر مورچه های ناقل آفت کنترل علفهای هرز و جلوگیری از ارتباط فیزیکی آنها با شاخه های آلوده انجام شود. در برخی تاکستانها استفاده از برخی علف کشها به منظور کاهش جوانه زنی علفهای هرز موجب کاهش شدید دشمنان طبیعی و افزایش جمعیت شپشک های گیاهی می شود.

هر ساله عملیات هرس سبز در بهار برای تهویه تاج درخت به منظور جلوگیری از شیوع و توسعه سفیدک سطحی انگور در تاکستانها انجام میشود. بر این اساس همزمان می توان با تمرکز بر شاخه های آلوده به شپشک و حذف آنها در این زمان به میزان قابل توجهی از انتشار آلودگی شپشک، کاست.

با توجه به زندگی همزیست مورچه و شپشک آرد آلود، یکی از راههای کاهش خسارت، کنترل جمعیت مورچه است. به این منظور در فصل بهار بعد از هر بارندگی یا دو روز بعد از آبیاری و در آخر تابستان قبل از خزان درختان استفاده از طعمه مسموم علیه مورچه ترجیح دارد باید توجه داشت که آفت کشهای کند اثر در تهیه طعمه استفاده شود تا مورچه های کارگر زمان کافی برای پخش کردن غذای مسموم را در کلنی ملکه و نوزادان داشته باشند طعمه در اوایل صبح یا عصر که مورچه ها بیشترین فعالیت را دارند در نزدیک لانه های آنها پخش شود. نتیجه تاثیر طعمه گذاری در بهار و پاییز بیشتر از سایر مواقع است زیرا در این فصل ملکه و نوزادان مورچه نیاز به موادی مشابه عسلک شپشک دارند. در اوایل بهار و پاییز آفت قادر به ترشح عسلک نیست، بنابراین این طعمه مسموم جایگزین مناسبی برای تغذیه کارگران مورچه در این فصل میباشد. در صورت نیاز به کنترل شیمیایی علیه مورچه سعی شود سطح خاک اطراف تنه و دیوارهای مجاور باغ سمپاشی شوند و از کاربرد آفتکش روی اندام هوایی انگور خودداری شود.

شپشک آردآلود در برخی سالها به دلیل افزایش فعالیت دشمنان طبیعی شرایط نامناسب رشدی آفت و کاهش جمعیت مورچه ها به آفت درجه ۲ تاکستانها تبدیل میشود بدین ترتیب کنترل سایر آفات کلیدی، می تواند این آفت را نیز کنترل کند.

زمان مبارزه شیمیایی

با توجه به تغذیه شپشک آردآلود انگور از شیره گیاهی آفت کشهایی که روی حشراتی مانند شته و سایر شپشک های گیاهی موثر میباشند و خطرات زیست محیطی کمتری دارند در حال حاضر برای کنترل شپشک آردآلودانگور نیز قابل توصیه هستند.

سموم توصیه شده:

۱_کنفیدور یا ایمیداکلوروپراید به صورت آبیاری و محلول پاشی

۲_دورسبان یا کلروپیریفوس همراه با روغن ولک ۱۵ روز قبل از باز شدن جوانه ها

۳_استامی پراید