آفات و بیماری های درخت انار و سموم قابل توصیه جهت کنترل این آفات

علایم و نشانه های شته انار

شته انار با نام علمی Aphis punicae عمومی ترین آفت درختان انار محسوب شده و در بعضی از سالها و در باغهای محصور که شرایط برای رشد و تکثیر آفت فراهم باشد، موجب ریزش غیر طبیعی گلهای اول انار در ابتدای فصل می گردد. شته ها حشرات کوچکی هستند که شیره گیاهان را می مکند. شته ها شاخه های جوان، گل ها، میوه و برگها را اشغال می نمایند. عسلک مترشحه توسط شته ها خسارات وارده را افزایش می دهد. گل ها ریزش نموده و میوه های کوچک می خشکند. شاخه های جوان از رشد باز می مانند. در صورت وجود جمعیت انبوه آن به توقف رشد در درختان انار سبب می شود. متعاقبا قارچ های عامل بیماری فوماژین اندام های آفت زده را اشغال می نمایند.

شته‌ها می‌توانند تمام گونه‌های گیاهی را مورد حمله قرار دهند و از شیره گیاهی آن‌ها تغذیه نمایند. شته‌ها همچنین علت بیشتر بیماری‌های ویروسی گیاهی مثل نکروز‌شدن برگ‌ها، پیچ‌ خوردگی آن‌ها، قهوه‌ای شدن جوانه و برگ‌ها و زرد شدن آن‌ها، توقف یا کاهش سرعت رشد در گیاهان هستند.

خسارات شته گیاه

شته گیاه می‌تواند تمام گونه‌های گیاهی را مورد حمله قرار داده و از شیره گیاهی آن‌ها تغذیه نماید؛ همچنین موجب بیشتر بیماری‌های ویروسی گیاهی مثل نکروز‌شدن برگ‌ها، پیچ‌ خوردگی آن‌ها، قهوه‌ای شدن جوانه و برگ‌ها و زرد شدن آن‌ها، توقف یا کاهش سرعت رشد در گیاهان می‌شود. برخی مواقع برگ‌ها یا سایر اندام‌های گیاه میزبان، در اثر تغذیه شته‌ها تغییر شکل یافته و فرم اصلی‌شان را از دست می‌دهند. اغلب خسارت‌دیدگان توسط ابن آفت، به دنبال یافتن شته‌کش‌های طبیعی هستند.

راه های کنترل شته انار:

برای کنترل شته راه های متفاوتی وجود دارد. شته از شیره گیاهی تغذیه میکند و عدم کنترل آن موجب ضعیف شدن درخت و ریزش گل و میوه میشود. به طور کلی بهترین راه های کنترل شته شامل:

• به منظور حفظ دشمنان طبیعی آفت و تداوم تعادل بیولوژیک، از مصرف هر گونه سموم شیمیایی در باغات انار جدا جلوگیری گردد. بخصوص که درختان انار به سموم شیمیایی حساس بوده و مصرف سم، ریزش برگ و طغیان کنه ی انار را در پی خواهد داشت.
• جهت حمایت از دشمنان طبیعی شته ی انار، مقداری از علف های هرز گلدار در سطح باغ های انار و حواشی آنها حفظ گردد.
• با تکثیر و رهاسازی کفشدوزک های شکاری یا بالتوری سبز و زنبور تریکوگراما، دشمنان طبیعی شته ی انار تقویت گردد.
•  از بادبردگی سموم مصرفی در مزارع یا باغ های مجاور باغ های انار جلوگیری شود.
•  از کاشت میزبان های حساس به آفت مثل بامیه و پنبه در حاشیه و مجاورت باغ های انار خودداری گردد.
• در صورت نیاز به سمپاشی استفاده از سموم مناسب تحت نظر گیاه پزشک خود استفاده کنید.

سموم قابل توصیه جهت کنترل این آفت:

1. کنفیدور
2. استامی پراید
3. پریمیکارب
4. متاسیستوکس
5. پی متروزین
6. دی کلرووس
7. در موارد طغیانی از سموم تماسی مثل دیازینون یا کلرپیریفوس به همراه کنفیدور یا استامی پراید استفاده بشود.

کرم گلوگاه انار چیست؟

کرم گلوگاه انار؛ اصلی‌ ترین آفت این میوه به حساب می‌آید. با توجه به تنوع گونه ‌ها و ارقام مختلف انار در ایران و کاشت انار در نواحی و مناطق مختلف، موضوع کرم گلوگاه انار، موضوعی مهم است که بسیاری از کشاورزان را درگیر کرده است.

شاید اسم شب ‌پره خرنوب را شنیده باشید. شب‌ پره خرنوب یکی از شناخته شده ترین آفات میوه ‌هایی مانند بادام، گردو، انجیر، پرتقال، پسته و انار است. جمعیت این شب ‌پره در ماه‌های شهریور و مهر زیاد شده و از انار به عنوان یک گیاه واسط استفاده می‌کند.

این آفت صدمه زیادی به میوه‌ های گفته شده وارد می‌کند و باعث از بین رفتن میوه‌ها و پایین آمدن کیفیت آنها می‌گردد. این حشره که به کرم گلوگاه انار، معروف است، از تعدادی از خوراکی ها به عنوان میزبان استفاده می‌کند. این حشره طول بدن خاکستری رنگش به 9 تا 12 میلی‌متر می‌رسد.

تخم آن با فرم بیضی و اول به رنگ زرد کمرنگ است که به تدریج رنگ آن به نارنجی تغییر می‌کند. لارو این حشره دارای سر قهوه‌ای رنگ و بدن کرم رنگ است، که پس از طی دورۀ 20 تا 30 روزه وارد مرحلۀ شفیره‌ گی شده و پس از گذشت 6 تا 8 روز، دوره شفیره‌گی را سپری کرده و به پروانه تبدیل می‌شود.

علائم حضور کرم گلوگاه انار (شب‌پره خرنوب) چیست؟

لاروها می‌توانند از تاج میوه به داخل میوه انار نفوذ کنند، اما احتمالاً از شکاف‌های موجود در پوست برای نفوذ به میوه استفاده می‌کنند.

علائم حضور این کرم شامل پوسیدگی میوه و افتادن آن از درخت است.

همچنین، ممکن است شما بر روی پوست میوه‌ها سوراخ‌های کوچک ببینید که نشان از حضور این کرم است.

درصورتی‌که این علائم را مشاهده کردید، باید فوراً به فکر پیدا کردن یک راه مقابله کارساز باشید.

توصیه‌هایی جهت کنترل کرم گلوگاه انار:

علاوه‌بر روش ‌های شیمیایی و همچنین مختل ساختن جفت‌گیری، توصیه ‌هایی وجود دارد که منجر به مهار شدن این نوع کرم انار می‌گردد. توصیه ‌ها به این شرح هستند:

آبیاری مناسب و به موقع؛ انجام آبیاری مناسب و به موقع مانع ترک میوۀ انار شده و از ایجاد فضا و گودال مناسب برای تخم ‌گذاری کرم انار، جلوگیری می‌شود.

هرس درست و مناسب؛ یکی ‌دیگر از روش ‌های تقویت درخت و مبارزه با این کرم، حذف شاخه‌های خشکیده و همچنین میوه‌ های قدیمی و بجا مانده از قبل و جلوگیری از ایجاد شرایط مناسب برای فعالیت پروانه کرم گلوگاه انار، است.

کاشت نژادهای برتر و مقاوم؛ انتخاب نژادهای برتر و مقاوم می‌تواند زمینه جلوگیری از شیوع کرم انار، را به خودی خود فراهم نماید.

کنترل و مبارزه با علف ‌های هرز و لارو های آن دوره زمستان‌گذرانی خود را علاوه ‌بر درون میوه‌ های بر جا مانده از قبل، در میان علف‌های هرز پای درخت سپری می‌کنند. بنابراین جمع ‌آوری علف هرز بستر مناسب را از آن‌ها می‌گیرد.

پر کردن گلو یا تاج میوه؛ می‌توان گلوی انار را با موادی مانند صمغ یا گل یا هر چیز مشابه‌ای پر کرد تا از تخم‌گذاری پروانه‌ها و ایجاد کرم انار، پیشگیری شود.

کاشتن یونجه یا شبدر؛ با کاشت این گیاهان در پای درختان انار، علاوه‌بر حفظ رطوبت و جلوگیری از ترکیدن انارها در اثر خشکی، باعث افزایش جمعیت حشرات مفید از جمله زنبور پارازیتوئید می‌شود.

زنبورهای پارازیتویید تخم تریکوگراما

زنبورهای پارازیتویید جنس Trichogramma، پارازیتویید تخم حشرات به ویژه راسته Lepidoptera هستند.

این زنبورها قادر به پارازیته کردن بسیاری از شب‌پره های آفت بوده و می توان از آن ها در سطح وسیع در مزارع و باغات علیه آفاتی مانند: کرم ساقه خوار برنج، کرم برگخوار پاییزه، کرم ساقه خوار ذرت، کرم میوه خوار گوجه فرنگی و کرم گلوگاه انار استفاده نمود.

جمع‌ آوری تمامی میوه ‌های خشک شده و یا گندیده در زیر درختان یا روی آن‌ها و معدوم ساختن آن‌ها، تا از رشد و گسترش کرم گلوگاه انار، جلوگیری شود.

خودداری از کاشتن درختان میزبان؛ همانطور که گفتیم برخی درختان دیگر نیز میزبان این آفت هستند، بنابراین بهتر است برای جلوگیری از توسعه آن، از کاشت درختان میوه‌ میزبان در کنار یکدیگر خودداری کرد.

سموم توصیه شده جهت کنترل کرم گلوگاه انار:

• دینم فیت سینجنتا
• پروکلیم فیت سینجنتا
• لوفورون
• آوانت اکسترا
• امامکتین بنزوات
• پروفنوفوس

فایل pdfمبارزه با کرم گلوگاه انار:

جهت دانلود کلیک نمایید:

کرم گلوگاه انار_پتوس کود

بیماری اسکب انار

بیماری اسکب انار (Punica granatum L.)، تهدیدی برای تولید انار در استان‌های گرم و مرطوب است. گسترش این بیماری به استان‌های اصلی تولیدکننده این محصول، می‌تواند برای تولیدکنندگان، خطری جدی باشد.

عامل بیماری، قارچ السینوئه پونیکا (Elsinoe punicae) است. نشانه‌های اصلی بیماری موارد زیر است:

-ریزش گل‌ها

– عدم تلقیح گل‌ها

-بدشکلی میوه‌ها و گل‌ها

– ایجاد لکه‌های قهوه‌ای تا سیاه چوب‌پنبه‌ای روی میوه‌های رسیده

مورد آخر سبب افت شدید بازارپسندی محصول شده و زیان بسیاری به کشاورزان رسانده و امکان صادرات میوه را از میان می‌برد. برپایه ارزیابی‌های میدانی، این بیماری در سال‌های 95 تا 97 بیش از هفتاد درصد به باغ‌های انار استان گلستان و مازندران خسارت‌زده است.

علایم بیماری

در این نوشتار به صورت کامل به علایم بیماری اسکب انار پرداخته می‌شود. بدشکلی، چروکیدگی، قهوه‌ای و سیاه شدن گل‌ها در آغاز فصل، نشانه بارز پیدایش این بیماری است. نخستین علایم بیماری در مراحل اولیه پیدایش گل‌ها به صورت لکه‌های سیاه رنگ مدور به قطر 1تا 3 میلی‌متر دیده می‌شود.

پس از باز شدن گل‌ها، لکه‌ها بزرگتر شده و به صورت لکه‌های خاکستری تا قهوه‌ای تیره و کمابیش فرورفته روی اندام‌های گل (نهنج، کاسه گل و کاسبرگ‌ها) پدیدار می‌شود. لکه‌ها به قطر 1 تا 12 میلی‌متر به صورت گرد تا نامنظم بوده و ممکن است چندین لکه به هم پیوسته و بخش بزرگی از اندام‌های گل، علایم نکروز نشان دهند. نشانه بارز علایم این بیماری نسبت به بیماری‌های آنتراکنوز یا آلترناریا این است که لکه‌های ناشی از بیماری اسکب، چوب‌پنبه‌ای بوده و رگه‌های برجسته چوب‌پنبه‌ای روی لکه‌ها دیده می‌شود و گسترش آنان کمابیش شعاعی است.

آلودگی در مرحله گلدهی همچنین سبب بدشکلی گل‌ها می‌شود. این بدشکلی می‌تواند بسیار کم و یا بسیار زیاد باشد. آلودگی شدید به ریزش بخش بزرگی از گل‌ها در مراحل اولیه تشکیل میوه‌ها می‌انجامد تا جایی‌که زیر درخت پر از گل‌های بدشکل ریزش کرده می‌شود.

میوه‌های آلوده به خوبی توسعه نمی‌یابند و بافت میوه در محل‌های آلوده به صورت چوپ‌پنبه‌ای و مشبک دیده می‌شود و از رشد باز می‌ماند که سبب بدشکلی میوه‌ها نیز می‌شود. این علایم از بیماری آنتراکنوز کاملا متمایز است. در بیماری آنتراکنوز، بافت چوپ‌پنبه‌ای دیده نمی‌شود و سیاه‌شدگی به صورت یکدست دیده می‌شود.

بیشتر گل‌هایی که در آغاز فصل آلوده می‌شوند، پس از بدشکل شدن، میوه کامل تشکیل نمی‌دهند. اگر گل‌های مرحله دوم در پایان بهار آلوده شوند، به طور معمول به میوه‌های قابل مصرف تبدیل می‌شوند و ایجاد لکه روی پوست انار تاثیری چندانی بر دانه‌های آن ندارد، هرچند لکه‌های مشخصی روی پوست انار تشکیل می‌شود رشد کمابیش شعاعی و بافت سخت و چوب‌پنبه‌ای پوست میوه انار، از بارزترین نشانه‌های اسکب انار است.

دستورالعمل مدیریت بیماری

قارچ عامل بیماری، هوازاد بوده و زمستان‌گذرانی آن روی اندام‌های آلوده و به ویژه میوه‌های آلوده پای درخت یا روی درخت است. شیوع بیماری وابسته به وجود عامل بیماری در محیط و همچنین آب و هوای گرم و مرطوب است. بارندگی شرایط را برای گسترش بیماری فراهم می‌نماید. شرایط مناسب برای آزادسازی و جوانه‌زنی هاگ قارچ و ایجاد بیماری در درجه حرارت 13 تا 30درجه سانتی‌گراد رخ می‌دهد. برای مهار این بیماری در باغ‌هایی که پیشینه آلودگی دارند، مدیریت تلفیقی باغ انار ضروری است. گفتنی است دستورالعمل پیشنهادی زیر، دیگر بیماری‌های انار را همچون لکه‌برگی‌های روی برگ و میوه ناشی از دیگر قارچ‌ها را نیز تا اندازه بسیاری مهار کرده یا از بروز آنان پیشگیری می‌نماید.

بهداشت باغ: برای این کار لازم است گل‌ها یا میوه‌های آلوده پای درخت یا روی درخت نابود شوند. این کار سبب کاهش مایه تلقیح اولیه عامل بیماری می‌شود. این عملیات در 2 تا 3 مرحله و سرانجام تا پیش از پیدایش برگ‌ها انجام شود و به پایان برسد. رهاکردن میوه‌های آلوده روی درخت در پایان فصل یا پای درخت، بهترین منبع اولیه قارچ برای سال بعد بوده و سبب بروز بیماری خواهد شد.

تغذیه متعادل باغ: آزمایش خاک و برگ برای آگاهی از کمبودهای غذایی باغ بسیار ضروری است و لازم است در دوره‌های زمانی 3 تا 5 ساله تکرار شود. بنابراین تقویت درخت با ریزمغذی‌ها یا دیگر کودهای استاندارد بر اساس نیاز کودی و زیر نظر متخصص تغذیه گیاهی، سبب افزایش مقاومت گیاه به انواع بیماری‌ها همچون بیماری اسکب شده و در صورت آلودگی نیز میزان خسارت کاهش می‌یابد. با این همه، مصرف کودهای زیستی نامبرده در جدول 1 به صورت چالکود، همزمان با افزایش جمعیت میکروبی سودمند پیرامون ریشه گیاه، سبب افزایش مقاومت گیاه به بیماری می‌شود. مصرف هر دو سال یکبار این ترکیبات در باغ‌های انار توصیه می‌شود. همچنین محلولپاشی با ترکیب توان‌افزای کیتواگروسنس با دوز چهار در هزار در مرحله گلدهی و در زمان پایان دوره گلدهی، با افزایش گلدهی و همچنین نگهداری گلهای مثمر، سبب کاهش چشمگیر سرعت رشد بیماری می‌شود. این ترکیبات تغذیه‌ای با محیط زیست نیز سازگار بوده و توان بیولوژیک باغ را افزایش می‌دهند.

استفاده از ارقام مقاوم یا متحمل: در صورت شناسایی، این ارقام می‌تواند در کاهش بیماری تاثیرگذار باشند.

مبارزه شیمیایی: مهار این بیماری با بکارگیری قارچکش‌ها در زمان مناسب امکان‌پذیر است. با وجود پیشینه بیماری در باغ یا منطقه و نیز بارش‌های بهاره همراه با دمای بالای 13 درجه سانتی‌گراد، باید برای مدیریت بیماری اقدام نمود. گفتنی است این برنامه برای باغ‌هایی که امکان آلودگی دارند، به صورت کامل توصیه می‌شود.

ولی در باغ‌هایی که پیشینه بیماری نداشته‌اند یا شدت بیماری بسیار کم بوده، تنها مراحل پیشگیری پیشنهاد می‌شود. برای این کار بهره‌گیری از قارچکش‌ها به شرح زیر پیشنهاد می‌شود:

در مرحله پیش از تورم جوانه‌ها: در این مرحله که بیشتر در پایان فصل زمستان یا آغاز بهار رخ می‌دهد، سمپاشی درختان با یکی از ترکیبات مسی می‌تواند در پیشگیری از این بیماری چاره‌ساز باشد. این سمپاشی سبب کاهش مایه تلقیح قارچ عامل بیماری به ویژه در زمستان‌های ملایم می‌شود. سمپاشی پای درخت نیز به کاهش مایه تلقیح احتمالی کمک می‌نماید.

• میشوکاپ (اکسی کلرور مس 35% WP):3 در هزار

• نوردوکس (اکسیدمس 75% WG):5/2 در هزار

• بردوفیکس (مخلوط بردو 18% SC):10 در هزار

در مرحله پیدایش کامل برگ‌ها: در این مرحله سمپاشی درختان با یکی از قارچکش‌های نامبرده  توصیه می‌شود. این سمپاشی افزون بر مهار بیماری اسکب، از شیوع و توسعه بیماری‌های برگی انار نیز جلوگیری می‌کند.

• رورال تی اس (ایپرودیون+کاربندازیم 5/52% WP):1.5 در هزار

• توپسین ام (تیوفانات متیل 70% WP):6/0 در هزار

پس از پیدایش هشتاد درصد گل‌های اول: در این مرحله در باغ‌هایی که پیشینه بیماری وجود دارد و شرایط محیطی نیز امکان وقوع بیماری اسکب انار را افزایش می‌دهد، سمپاشی درختان با بردوفیکس (مخلوط بردو 18% SC) با دوز پنج در هزار الزامی است. بردوسیف تنها مخلوط بردو است که در همه مراحل رشد قابلیت کاربرد آن تایید شده است. دقت شود از دوز بالاتر استفاده نشود چون امکان گیاه‌سوزی وجود دارد.

در زمان پیدایش گل‌های دوم (پنجاه درصد): در این زمان سمپاشی درختان با بردوفیکس (مخلوط بردو 18% SC) با دوز پنج در هزار تکرار شود. در این مرحله نوردوکس (اکسید مس 75% WG) با دوز 2.5 در هزار را نیز میتوان بکار برد.

در مرحله تشکیل میوه: چنانچه آلودگی به صورت لکه‌های سیاه رنگ روی میوه‌های جوان دیده شد، سمپاشی درختان با کاپتان 50% WP سه در هزار انجام شود.

به طورمعمول پس از این مرحله نیازی به سمپاشی دوباره نیست. ولی با پیشینه آلودگی در باغ و همزمانی بارندگی با دمای بالای 15درجه سانتی‌گراد، برای جلوگیری از گسترش بیماری و پیشگیری از آلودگی‌های بیشتر، سمپاشی با بردوسیف (مخلوط بردو 18% SC) با دوز پنج در هزار توصیه می‌شود.

قارچکش‌ها و زمان مصرف آنان به گونه‌ای انتخاب شده‌اند که دیگر بیماری‌های قارچی عامل لکه‌برگی و لکه میوه ناشی از آلترناریا آلترناتا (Alternaria alternata) سودوسرکوسپورا (Pseudocercospora) و کلتوتریکوم را نیز مدیریت می‌نمایند.

در پایان فصل و تبدیل کامل گل‌ها به میوه: در صورت بروز لکه‌های سیاه روی میوه‌های جوان، سمپاشی با کاپتان سه در هزار می‌تواند از گسترش بیماری جلوگیری نماید. هرچند با انجام اقدامات قبلی، نیاز چندانی به این سمپاشی نهایی نیست.

نکته: با اجرای کامل این دستورالعمل از سال سوم، تنها با یک مرحله سمپاشی در پایان زمستان، بیماری مدیریت شده و نیازی به انجام دیگر سمپاشی‌ها نخواهد بود.